หลายวันก่อนเพื่อนจากต่างแดนมาเที่ยว ผมเล่าให้มันฟังว่าเชียงใหม่เป็นเมืองที่มีหลากหลายเชื้อชาติ หลากหลายวัฒนธรรมค้นหา ที่นี้มีทั้งคนจีน อิสลาม พม่า ไทใหญ่ ไหนจะฝรั่ง และนักท่องเที่ยวจากชาติอื่นๆ อีก เรียกได้ว่ามาที่นี้มีอะไรแปลกหูแปลกตาให้ได้ชมเยอะ
และพอนึกถึงเรื่องนี้ที่ตัวเองเล่าให้เพื่อนฟัง ก็เลยพาลนึกไปถึงเรื่อง “ตรอกเหล่าโจ๊ว”
ที่ต้องนึกถึง เพราะย่านนี้เปรียบเสมือนไชน่าทาวน์เชียงใหม่ ที่สำคัญมีคนไทใหญ่และเชื้อชาติอื่นๆ อาศัยอยู่ด้วย
เรื่องก็คือในช่วงปี พ.ศ. 2432 ตอนนั้น พญาผาบ ซึ่งเป็นเจ้าภาษีชาวจีน ไดเก็บภาษี พ่อค้าแม่ค้า ย่านฝั่งวัดเกตุ แบบเหี้ยมโหด จึงเกิดการต่อสู้คัดค้าน รบรา ฆ่าฟันกัน ทำให้พ่อค้าแม่ค้า ชาวจีน ได้อพยพข้ามฝาก มาตั้งหลักแหล่ง ในชุมชนตรอกเหล่าโจ๊ว เป็นจำนวนมาก รวมทั้งชาวอินเดีย ชาวไทยใหญ่ ได้ย้ายตามมาอยู่ในตรอกเหล่าโจ๊ว
อนึ่ง “ตรอกเหล่าโจ๊ว” เป็นชื่อเรียกปัจจุบันของชาวชุมชน ซึ่งแต่ก่อนหน้านี้ มีชื่อเรียกหลายชื่อคือ ไม่ว่าจะเป็น “กองหล่อ” เรียกตามสภาพถนน ที่ตรงปากซอยเป็นถนนที่สูงต่ำกว่ากันมากไม่เหมือนปัจจุบัน, “กองเหล่าโจ๊ว” เป็นชื่อก่อนที่จะมาเรียกว่า ตรอกเหล่าโจ๊ว ซึ่งมีความหมาย แปลว่า บรรพบุรุษ เก่าแก่ และอีกอันเป็นชื่อ “ถนนข่วงเมรุ” เป็นชื่อที่ทางราชการ ตั้งให้ใช้ในราชการ
ตรอกเล่าโจ้ว ถือเป็นแหล่งที่ชาวบ้านและชาวต่างอำเภอนำผ้าทอพื้นเมือง เช่น ผ้าใยกัญชง ผ้าฝ้าย ผ้าไหมแบบ ธรรมดา และผ้าลายบาติก มาวางขาย โดยขายเป็นพับยกผืน ส่วนที่เป็นผ้าฝ้ายตัดเย็บเป็นสำเร็จรูป ผ้าปูโต๊ะ ผ้าคลุมเตียง ปลอกหมอน ก็มีราคาไม่แพงต่อรองกันได้
สำหรับสิ่งที่น่าสนใจก็มี สินค้าชาวเขาตั้งแต่ซอยจนถึงท้ายซอย เช่น ผลิตภัณฑ์จากผ้าทอ ผ้าปักฝีมือชาวเขา วางจำหน่ายมากมาย รวมทั้งเสื้อกระโปรง รองเท้า กระเป๋า รวมถึงเครื่องประดับอย่างกำไล สร้อยข้อมือ สร้อยคอ ต่างหู โดยจะเห็นชาวเขานั่งทำไปขายไปตั้งแต่เช้าจรดเย็น
กรณีถ้าเป็นวันเสาร์ อาทิตย์ และจันทร์ (ก่อนเที่ยง) จะมีสินค้ามากกว่าทุกวัน ชาวเขาทั้งในเชียงใหม่ และจากน่าน แพร่ พะเยา มาตั้งแผง ขายในราคาส่ง ส่วนมากเป็นกระเป๋าสะพาย กระเป๋าเศษสตางค์ หรือคาดเอว ฯลฯ บางร้านมีเสื้อ กางเกง กระโปรง ของชาวเขาเผ่าต่าง ๆ รวมทั้งเศษผ้าปักด้วยมีลวดลายสวยงาม ที่แม่ค้ามาเลือกซื้อเพื่อนำไปเย็บต่อกับเสื้อผ้า หรือปลอกหมอน
นอกจากย่านนี้จะมีสินค้าขายหลากหลายอย่างแล้ว ยังมีสถานที่สำคัญและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในตรอกเหล่าโจ๊ว อันได้แก่ศาลเจ้ากวนอู สร้างขึ้นมาร้อยกว่าปีมาแล้ว ตั้งอยู่ตรงกลางชุมชนตรอกเหล่าโจ๊ว และเป็นสัญลักษณ์ ไชน่าทาวน์ ของจังหวัดเชียงใหม่ และวัดนามธารี หรือวัดแขก เป็นวัดของศาสนา “ซิกซ์” ตั้งในตรอกเหล่าโจ๊ว มา 30 กว่าปีแล้ว
เป็นอันว่ามาเดินเที่ยวตรอกเหล่าโจ๊ว ความตื่นตาตื่นใจไปกับวัฒนธรรมที่หลากหลายของชุมชนในย่านนี้ มีขีดความสนุกในระดับสูงพอตัวครับ