พูดถึงพิพิธภัณฑ์ในระดับความสำคัญแล้ว ถือว่าเป็นแหล่งศึกษาหาความรู้ และแหล่งข้อมูลชั้นดี เวลาต้องสืบสาวเรื่องราวอยากทำความรู้จักเรื่องนั้นๆ ในอดีต
แต่ถึงจะมีความสำคัญในระดับชุมชนเมืองใหญ่ หรือเมืองเล็กๆ ก็แลดูเหมือนว่าพิพิธภัณฑ์ไม่ค่อยได้รับความสำคัญเท่าที่มันควรจะได้รับ ในแง่ของผู้เข้าชม แม้พิพิธภัณฑ์หลายแห่งจะไม่ได้เสียค่าบริการเข้าชมซักแดงเดียว
พูดให้เข้าใจกันง่ายๆ แทบไม่มีใครเหลียวแลหรือสนใจอยากจะเข้าไปชม หรือถ้าจะมีก็คงเป็นนักท่องเที่ยวต่างชาติซะมากกว่า (จากประสบการณ์ที่พบเจอ)
เรื่องนี้ไอ้ครั้นจะไปโทษชาวบ้านอย่างเดียวมันก็ไม่ได้ เพราะพิพิธภัณฑ์บางแห่ง ก็ดันทำตัวไม่น่าเข้าไปดู ไม่ว่าจะเป็นการจัดแสดง หรือแม้กระทั่งความสะดวกในการให้บริการ
พูดแล้วก็เดี๋ยวจะพาลของขึ้น เมื่อพูดถึงเรื่องการให้บริการของเจ้าหน้าที่ และกลัวเรื่องจะไหลยาวไปมากว่านี้ ว่าแล้วเลยจะขอวกเข้าเรื่องมายังเมนูหลักกันเลยดีกว่า
พิพิธภัณฑ์ชาวเขา เอ่ยชื่อนี้ขึ้นมาคนในพื้นที่ยังงงๆ กันอยู่ว่ามันอยู่ส่วนไหนของเชียงใหม่ ใครยังไม่รู้ก็ไม่เป็นไร ผมจะบอกใบ้ทางให้เอง
พิกัดที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์จะอยู่ในบริเวณสวนล้านนา ร.9 ถนนโชตนา ภายใต้การดูแลของสถาบันวิจัยชาวเขา กรมประชาสงเคราะห์ กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม ซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์เฉพาะทางด้านชาติพันธุ์วิทยา จัดเก็บรวบรวมวัตถุ พยาน หลักฐาน วัฒนธรรมของชนเผ่าบนที่สูง หรือชาวเขา ประกอบด้วยกลุ่มชนจำนวน 9 กลุ่ม คือ กะเหรี่ยง แม้ว เย้า ลีซอ อีก้อ มูเซอ ลัวะ ถิ่น ขมุ และกลุ่มชนเล็กที่สุดอีกกลุ่มหนึ่งคือ มลาบรี หรือผีตองเหลือง อันมีลักษณะวัฒนธรรมของตนเองที่แตกต่างกันไป
พิพิธภัณฑ์ชาวเขา ได้จัดแสดงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ ประเพณี ความเชื่อและภูมิปัญญาชาวเขา ซึ่งถูกนำมาถ่ายทอดผ่านการจัดแสดงทางวัตถุศิลป์ จัดเป็นแหล่งความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมชาวเขาที่เป็นประโยชน์ในการศึกษาค้นคว้าสำหรับผู้สนใจทั่วไป โดยแต่ละส่วนจัดแสดงจะแบ่งออกได้ ดังนี้
บริเวณชั้นที่หนึ่ง ชมวิดีทัศน์ ประวัติความเป็นมาของชนเผ่าชาวเขาต่างๆ ประมาณ 15 นาที ซึ่งเสร็จจากนี้ค่อยเดินไปชมกันต่อในชั้นที่สอง
บริเวณชั้นที่สอง จัดแสดงศิลปวัตถุตามวิถีชีวิตในสังคมวัฒนธรรมชาวเขา ตั้งแต่งานหัตถกรรมต่าง ๆ เช่น เครื่องจักสาน เครื่องเงิน เครื่องแต่งกายสีสันสดใส หรือข้าวของที่เกี่ยวกับประเพณีความเชื่อ การทำมาหากิน เครื่องมือทำนาทำสวน เครื่องดนตรี อาวุธต่าง ๆ ฯลฯ ซึ่งวัตถุทุกชั้นจะมีภาพลักษณะการใช้งานประกอบ พร้อมคำบรรยายทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ
ส่วนชั้นที่สาม เป็นนิทรรศการภาพแสดงพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ที่ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจอันเป็นประโยชน์ต่อพสกนิกรชาวเขา ในส่วนตรงนี้นั้น ทางพิพิธภัณฑ์กำลังปรับปรุงครับ
นอกจากนี้ในพิพิธภัณฑ์ยังมีร้านขายของที่ระลึก โดยของแต่ละชิ้นทำจากฝีมือและความชำนาญของชาวเขาเผ่าต่างๆ อาทิ เครื่องประดับ เสื้อ ย่าม ถุงผ้า ตุ๊กตา ฯลฯ
พิพิธภัณฑ์ชาวเขา เปิดบริการทุกวันจันทร์ – ศุกร์ เวลา 9.00-16.00 น. ใครสนใจข้อมูลเพิ่มเติม กดไปได้ที่หมายเลข 0 5321 0872, 0 5322 1933