พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดสีมาราม

หลังๆ มานี้สังเกตว่ามีพิพิธภัณฑ์ชุมชนหลายแห่งด้วยกันตามหมู่บ้านในอำเภอต่างๆ ที่ก่อตั้งขึ้นเพื่อเก็บสะสมของมีค่าในอดีต ไว้ให้คนรุ่นหลังได้เยี่ยมชมซึ่งตรงนี้นับว่าเป็นเรื่องดี ที่คนรุ่นหลังจะได้เรียนรู้ว่าสมัยก่อนคนเฒ่าคนแก่มีวิถีชีวิตกันอย่างไร ข้าวของเครื่องใช้มีแบบไหนบ้าง

ในเรื่องที่น่ายินดี กลับมีเรื่องน่าเศร้าใจ ที่พิพิธภัณฑ์ของชุมชนส่วนใหญ่ มักไม่ค่อยมีใครเข้ามาชมมาเที่ยว และด้วยเหตุนี้ ผมจึงอยากจะทำตัวเป็นคนดี ขอประชาสัมพันธ์พิพิธภัณฑ์ชุมชนแห่งนึง ที่ควรค่าแก่การเรียนรู้

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดสีมาราม คือ พิพิธภัณฑ์ที่กำลังเอ่ยถึง พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ จะตั้งอยู่ในวัดสีมาราม อ.สันกำแพง จ.เชียงใหม่ เส้นทางไปยังวัด กูเกิ้ลแมป คงจัดการให้ท่านได้ไม่ยาก

ลักษณะพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดสีมารามใช้เฮือนบ่าเก่า เป็นที่จัดเก็บของ โดยเฮือนบ่าเก่านั้น เป็นเรือน (บ้าน) พื้นเมืองของล้านนา รูปแบบหนึ่งที่เกิดขึ้นภายหลังเรือนกาแล รูปแบบหรือลักษณะทางกายภาพของเรือนประเภทนี้ เกิดจากการผสมผสานทางวัฒนธรรมการปลูกสร้างแบบดั้งเดิมกับวัฒนธรรมที่ชาวล้านนาได้รับจากภายนอก ซึ่งช่างล้านนาได้รับระบบวิธีการปลูกสร้างและค่านิยมจากภาคกลางในสมัยรัชกาลที่ 5 เป็นต้นมา

เรือนประเภทนี้ รูปทรงภายนอกของเรือนจะผันแปรไปตามสมัยนิยม โดยเฉพาะลักษณะฝา ระเบียบการเจาะช่องประตูหน้าต่าง การขึ้นทรงหลังคาที่มีระนาบซับซ้อน เป็นการแสดงถึงอัจฉริยภาพของช่างพื้นเมืองที่รู้จักประสานประสานประโยชน์จากความรู้กับเทคนิควิทยาการช่างที่ได้รับมาจากต่างถิ่นได้อย่างกลมกลืน

ฝั่งด้านขวาของเฮือนบ่าเก่า มียุ้งข้าวสมัยโบราณวางตัวอยู่ ซึ่งในสมัยก่อนยุ้งข้าวจะถูกแบ่งเป็นสองห้องเพื่อเก็บผลผลิตที่ต่างชนิดกัน มีระเบียง ฝากั้นเพื่อเก็บสิ่งของอื่นๆ หรือเก็บฟางข้าวเพื่อเลี้ยงสัตว์เลี้ยง

ฝั่งด้านซ้ายของเฮือนบ่าเก่า เป็นที่เก็บ กลองปูจา หรือกลองบูชา เป็นกลองพื้นเมืองภาคเหนือที่มีขนาดและรูปร่างใหญ่โตมาก ซึ่งในอดีตจะมีประจำวัดทุกแห่ง และน่าจะมีมาก่อน กลองหลวง กลองปูจานั้นมีไว้ใช้ในศาสนากิจ โดยเฉพาะใช้ตีเป็นสัญญาณเตือนให้ประชาชนในละแวกนั้นทราบว่าวันรุ่งขึ้นจะมีงานบุญ เป็นวันโกน วันศีลหรือวันพระ เพื่อผู้มีศรัทธาทั้งหลายจะได้จัดเตรียมภัตตาหาร ไว้ใส่บาตรหรือนำไปถวายพระภิกษุสงฆ์ที่วัด

เขยิบกันขึ้นไปบนเฮือนบ่าเก่าบ้างบนนี้จะเก็บข้าวของเครื่องใช้หลายอย่างในสมัยก่อน ไม่ว่าจะเป็น วิทยุ ทีวี จักรเย็บผ้า เครื่องเขิน รวมทั้งข้าวของเครื่องใช้อื่นๆ ทั้งนี้ในส่วนบนเฮือนบ่าเก่านั้น มีห้องครัวไฟที่จำลองขึ้นไว้ให้ได้ดูและศึกษาด้วย

สำหรับด้านล่างใต้ถุนเฮือนบ่าเก่า ก็ใช้เก็บข้าวของเครื่องใช้เหมือนๆ กันแต่เป็นขนาดใหญ่ อย่างรถจักรยานยนต์ สามล้อถีบ เป็นต้น

ส่งท้ายกัน สำหรับคนที่จะมาเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดสีมารามสามารถมากันได้ทุกวัน ที่สำคัญพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ดูฟรีกันด้วยครับ