รู้สึกเหมือนเพิ่งจะผ่านไปหยกๆ เอง สำหรับงานยี่เป็งเชียงใหม่ของปีที่แล้วเพราะผมยังจำได้ว่าตัวเองมาเดินเตร็ดเตร่เล่นที่วัดเจ็ดลิน ในเขาวงกต จนเพื่อนต่างจังหวัดที่เห็นภาพผมในเฟซบุ๊คบอกว่าอยากมาเที่ยวแบบนี้ แปลกดีไม่เคยเห็น
ไม่แปลกได้ไงล่ะครับ เพราะนี่มันคือ ประเพณีโบราณของทางภาคเหนือ ซึ่งประเพณีการตั้งธรรมหลวง เทศน์มหาเวชสันดรชาดกนั้น ก็จะมีการสร้างเขาวงกตจำลองควบคู่กันไปด้วย เพื่อให้ผู้ที่มาร่วมฟังเทศน์ ได้เข้าเขาวงกตฝึกจิตใจ และเป็นข้อคิดในการดำเนินชีวิต โดยปัจจุบันมีเพียงวัดแห่งเดียวในเชียงใหม่ที่มีการรื้อฟื้น และสืบสานประเพณีโบราณดังกล่าว
เขาวงกตนั้นในตำนานพระเวชสันดรชาดกกล่าวว่า พระอินทร์ได้เนรมิต ป่าหิมพานต์ ในประเทศอินเดียที่มีภูเขาถึง 4 ลูกเพื่อทดสอบจิตใจพระเวชสันดร ก่อนที่จะตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าว่า จะเดินทางเข้าไปถึงใจกลางเขาวงกตได้หรือไม่ ซึ่งเส้นทางนั้นเมื่อเดิน ไปข้างหน้า 10 เส้นจะเหมือนเดินกลับถอยหลัง 10 เส้นและยังมีทางเดินคับแคบและมีประตูหลงประมาณ 7-8 ทาง เพื่อลวงตาให้หลงทาง ผู้ที่เข้าไปจะต้องมีสมาธิ มีจิตใจแน่วแน่ และอดทน จึงจะเข้าไปถึงใจกลางเขาวงกตได้
ทั้งนี้ การทำวงกตนั้นจะเอาไม้ไผ่มาผ่าเป็นซีกเล็กๆ แล้วขัดกันเป็นรั้วมีตาห่าง พอประมาณสูงเพียงระดับสายตา เว้นระยะห่างพอเดินหลีกกันได้ รอบบริเวณเป็นช่องทางเดินที่ซับซ้อนหลายทางจนถึงใจกลางเขาวงกต (ตามในภาพ) ตามรายทางจะมีหอจำลองเรียกว่า “มณฑป 4 แจ่ง” ประกอบด้วยหอเทวดา, หอพญาอินทร์, หอท้าวทั้ง 4 และหอแม่ธรณี แต่ละหอจะประดับไปด้วย จ้อน้อย ตุงใจ ดอกไม้นานาชนิด สำหรับ “หอกลาง” นั้น จะมีอาศรม โดยจำลองภูเขา ภายในจะมี อัฐบริขาร ปีฎกทั้ง 3 มีรูปจำลองฤาษี ฯลฯ
สำหรับตัวผมเองนั้น เมื่อเข้ามายังเขาวงกต ก็ใช้เวลาอยู่หลายนาทีด้วยกัน กว่าจะหาทางออกเจอ แถมบางช่วงมียืนคิดวิเคราะห์ว่าจะออกไปทางนั้น เรียกได้ว่างานนี้จะเดินสุ่มสี่สุ่มห้าไม่ได้เด็ดขาด เพราะนอกจากจะหลงทางแล้ว ยังจะเสียเวลากันอีกด้วย
จะว่าไปแล้ว การเดินเขาไปในเขาวงกต ก็เหมือนกับการฝึกแก้ไขปัญหาในชีวิต เพื่อหาทางออกให้เจอ ซึ่งการจะแก้ไขปัญหานั้น ก็ต้องอาศัยสติปัญญาในการแก้ไขให้มันผ่านลุล่วงไปด้วยดีโดยไม่มีบุ่มบ่าม หรือรีบร้อน แต่จะต้องค่อยๆ คิด ค่อยๆ ทำกันไปให้มันสำเร็จและลุล่วง
ลุล่วงเพื่อหาทางออก ส่วนจะออกมาแบบไหน ขึ้นอยู่ที่การตัดสินใจในการแก้ปัญหาของแต่ละคนกันครับ