ในความรู้สึกส่วนตัว อนุสาวรีย์พระเจ้ากาวิละ ดูจะไม่ค่อยมีคนสนใจเท่าไหร่ เมื่อเทียบกับอนุสาวรีย์สามกษัตริย์ แต่ก็อย่างว่า อนุสาวรีย์แห่งหลังมันอยู่กลางเวียง ความดึงดูดใจในฐานะย่านท่องเที่ยว ก็เลยมีมากกว่าเป็นธรรมดา ต่างจากอนุสาวรีย์พระเจ้ากาวิละ ที่อยู่ติดถนนเส้นเชียงใหม่ – ลำพูน
ปัดเรื่องตำแหน่งที่ตั้งทิ้ง มาว่าถึงความสำคัญด้านประวัติศาสตร์เพียวๆ พระเจ้ากาวิละ ถือเป็นบุคคลสำคัญกับวีรกรรมกอบกู้เมืองเชียงใหม่ หลังจากตกอยู่ภายใต้การปกครองของพม่ามานาน ซึ่งในยุดนั้นเรียกได้ว่าเป็นยุค "เก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมือง” อันหมายถึงการก่อร่างสร้างเมืองขึ้นใหม่ ภายหลังที่ถูกทิ้งร้าง
จากประวัติ พระเจ้ากาวิละประสูติเมื่อปี พ.ศ.2285 เป็นบุตรของ เจ้าฟ้าแก้ว และ แม่เจ้าจันทาเทวี อีกทั้งเป็นหลานของ หนานทิพย์ช้าง หรือ พญาสุละวะฤๅไชยสงคราม วีรบุรุษผู้กล้าแห่งเมืองลำปาง อันเป็นต้นตระกูลของเชื้อเจ้าเจ็ดตน ผู้กอบกู้เมืองลำปางให้เป็นอิสระจากกองทัพลำพูน ซึ่งมีท้าวมหายศเป็นแม่ทัพ เมื่อครั้งที่ล้านนาตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า โดยเข้าสู้รบกัน ณ วัดพระธาตุลำปางหลวง หลังได้รับชัยชนะ พญาสุละวะฤๅไชยสงครามได้ปกครองเมืองลำปางอยู่ 27 ปี จนกระทั่งถึงแก่พิราลัย เมื่อปี พ.ศ. 2303
จนล่วงมาถึงสมัยเจ้าฟ้าแก้ว เมื่อปี พ.ศ.2307 พม่าได้ปกครองล้านนาอีกครั้ง ชาวเมืองได้รับความเดือดร้อนจากการกดขี่จวบจน ปี พ.ศ. 2317 พระเจ้ากาวิละและพระยาจ่าบ้าน ต้องการที่จะกอบกู้บ้านเมืองให้เป็นอิสระ ได้เข้าร่วมกับกองทัพพระเจ้าตาก ที่ยกทัพมาขับไล่กองทัพพม่า ณ เมืองเชียงใหม่ จนกระทั่งขับไล่ได้สำเร็จ
ภายหลังได้รับการสถาปนาจาก สมเด็จพระเจ้าตากสิน ขึ้นเป็นเจ้าผู้ครองนครลำปาง ในปี พ.ศ. 2317 และได้รับการสถาปนาจาก พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ขึ้นเป็นพระยาวชิรปราการ เจ้านครเชียงใหม่ ในปี พ.ศ. 2325 พระเจ้ากาวิละทรงครองเชียงใหม่ 33 ปี จนกระทั่งถึงแก่พิราลัย เมื่อปี พ.ศ.2358 โดยพระอัฐิได้บรรจุ ณ กู่ วัดสวนดอก
ปัจจุบัน อย่างที่เกริ่นไปแต่แรกๆ อนุสาวรีย์พระเจ้ากาวิละ ตั้งอยู่หน้าค่ายกาวิละ บนถนนเส้นเชียงใหม่ – ลำพูน โดยสร้างเพื่อเป็นอนุสรณ์สถานรำลึกถึงวีรกรรมการกอบกู้เมืองเชียงใหม่ เมื่อครั้งพม่าปกครองเมืองเชียงใหม่ ซึ่งมีการทำพิธียกพระรูป เมื่อปี พ.ศ.2515 ณ ค่ายกาวิละ
นอกจากนี้ ภายในค่ายยังประกอบไปด้วย อาคารอนุสรณ์สถานพระเจ้ากาวิละ ซึ่งเป็นสถานที่จัดแสดงภาพเหตุการณ์ในอดีต และสิ่งของเครื่องใช้ที่เกี่ยวข้องกับพระเจ้ากาวิละ อันเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาทางประวัติศาสตร์ของคนรุ่นหลังต่อไป