ตอนสุดท้าย ขอพามาตระเวนเดินดูส่วนอื่นๆ แบบสบายกันบ้าง
เดินดุ่มๆ เข้าไปที่เห็นตรงหน้า เป็นลานกว้างๆ มีเตาไฟ เก้าอี้ล้อมรอบเอาไว้ให้นั่ง ภายใต้ร่มไม้เย็นๆ จากนั้นสับตีนเข้าไปซักหน่อยส่วนนี้จะมีผ้าทอเอาไว้ขายให้ผู้ที่มาเยี่ยมชมได้เลือกซื้อกัน ว่าด้วยเรื่องลวดลาย อันนี้รสนิยมของใครของมันครับ ส่วนใครอยากเห็นกรรมวิธี ก็มีคุณยายนั่งสาธิตให้ดูกันข้างๆ
ถัดจากนั้นใกล้ๆ กันเป็นเรือนไม้ขนาดใหญ่สองชั้น ที่เก็บข้าวของเครื่องใช้สมัยโบราณไว้ แต่มีให้ดูกันไม่ค่อยเยอะเหมือนอีกฟาก คือบ้านม่อนฝ้าย ฝั่งตรงข้ามเรือนดังกล่าวเป็นเรือนขนาดเล็กชั้นเดียว มีชานโล่งเอาไว้ทำกิจกรรม ตรงนี้บรรยากาศร่มรื่นดี ดูปลอดโปร่งโล่งสบาย
ติดจากเรือนนี้ เป็นหลองข้าว ไทเขิน ซึ่งหลองข้าว ก็คือ ยุ้งข้าวในภาษา หลองข้าว ถือเป็นองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมหนึ่งที่อยู่คู่กับเรือนโดยเฉพาะบ้านชาวนาเรา ซึ่งปัจจุบันมีเหลือให้เห็นน้อยมากแล้ว เนื่องจากความสำคัญมีลดน้อยลงไปตามยุคสมัย ลักษณะของหลองข้าว ไทเขิน เป็นชั้นเดียว ยกสูง ใต้ถุนโล่ง
ต่อมาใกล้ๆ กัน เป็นเรือนไทลื้อ ลักษณะเป็นเรือนไม้ยกใต้ถุนสูง ใช้งานใต้ถุนเรือนทางขั้นบันไดหน้าเพียงบันไดเดียว มีหลังคาคลุม ทั้งที่หลังคาผืนใหญ่คลุมและที่ต่อชายคายื่นยาวคลุมหลังคาผืนใหญ่ ยื่นยาว และทำเป็นสองตับ จนแทบมองไม่เห็นผนังมีและใช้เสาแหล่งหมามีบริเวณที่เรียกว่า หัวค่อมหรือค่อม เหมือนเติ๋นในเรือนล้านนา แต่นิยมทำม้านั่งยาวโดยรอบแทนการทำราวกันตกภายในเรือนเป็นโถง แบ่งพื้นที่ซ้ายขวาเป็นส่วนเอนกประสงค์และส่วนนอน ซึ่งอาจแบ่งสองส่วนนี้ด้วยฝาไม้หรือเพียงผ้าม่านโถงเอนกประสงค์ใช้พักผ่อน ครัวไฟ เก็บของ ส่วนปลายเป็นลานซักล้างหรือ จานกอน มีการใช้แม่เตาไฟเป็นกระบะไม้ดาดดินเหนียวใช้ตั้งเตาไฟส่วนนอนจะกั้นพื้นที่แต่ละคนด้วยผ้าม่าน ใช้เตียงหรือฟูกปูนอนมีหิ้งผีบรรพบุรุษติดตั้งกับฝาบ้านในห้องโถง ไม่มีหิ้งพระ
เป็นอันว่าครบถ้วนกระบวนความกันนะครับ บางอย่างข้อมูลอาจจะตกหล่นไป ไม่ละเอียด ซึ่งใครอยากทราบตรงไหน ตอนไปเที่ยว ลองสอบถามกันได้ เผื่อได้ข้อมูลความรู้เพิ่มขึ้น
สรุปส่งท้ายกัน พิพิธภัณฑ์บ้านม่อนฝ้าย จัดเป็นแหล่งความรู้ที่น่าศึกษาเป็นอย่างยิ่งในเชิงวัฒนธรรมของล้านนา ทั้งเรื่องเครื่องแต่งกาย บ้านเรือน ข้าวของเครื่องใช้ และวิถีชีวิตต่างๆ ใครมีโอกาสว่างๆ อย่าลืมแวะมาชมกันครับ รับรองคุ้มค่าแน่นอนใช้เวลาซักครึ่งวันน่าจะพอดีในการเยี่ยมชม
ที่สำคัญงานนี้ฟรีไม่มีเสียตังค์กันนะจ๊ะ