วัด มักมีความเกี่ยวข้องกันกับการก่อตั้งหมู่บ้านไม่ว่าชุมชนไหนดังจะเห็นได้จากการตั้งชื่อหมู่บ้านและชื่อวัดเป็นไปในทิศทางเดียวกัน เมื่อครั้งแรกเริ่มที่ก่อร้างสร้างขึ้นมาและก็เช่นกันที่วัดสันกำแพงเหนือคือหนึ่งในนั้น
วัดสันกลางเหนือ ในตำบลสันกลาง อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ สร้างขึ้นเมื่อประมานปี พ.ศ. 2245 ซึ่งเดิมในหมู่บ้านแห่งนี้ เป็นป่าไม้ไผ่ ก็ได้มีประชาชนกลุ่มหนึ่ง ซึ่งเป็นกลุ่มไทยเขิน ได้โยกย้ายมาตั้งถิ่นฐาน โดยมีการนำของผู้ที่มีชื่อว่า ขะหนานสะละวะ ได้ร่วมกันถากถางให้เป็นที่ราบ และก็มีครัวเรือนประมาน 30 กว่าหลังคาเรือน
จากนั้นต่อมาได้มีแนวคิดยึดเหนี่ยวจิตใจ จึงได้ปรึกษากันว่าจะทำที่ปฏิบัติธรรมโดยสร้างกุฏิเล็กๆ ไว้ตรงทิศใต้ของหอชัย จนมีอยู่วันหนึ่งได้เกิดความอัศจรรย์คือมีต้นโพธิ์งอกขึ้นมา ชาวบ้านเลยตั้งชื่อว่าสำนักหอชัยสะหลีตุงเงิน พอไม่นานก็ได้มีลูกศิษย์วัดเข้ามาบวช จนมีเณรมากจนทำให้เกิดการขยายวัดขึ้นและได้ตั้งชื่อตามหมู่บ้าน เพราะหมู่บ้านตั้งอยู่บนที่สูง อยู่สันดินน้ำกวง จึงได้ตั้งชื่อว่า สันกลางเหนือ เพราะหมู่บ้านตั้งอยู่เหนือสันดินทางทิศตะวันตกมีแม่น้ำคาว ทางทิศตะวันออกก็มีแม่น้ำกวงก็จึงได้ตั้งชื่อสันกลางเหนือตั้งแต่นั้น
เจดีย์วัดสันกลางเหนือ เป็นเจดีย์ทรงระฆังสี่เหลี่ยมย่อมุม ที่มีลักษณะสำคัญที่แตกต่างเจดีย์ทรงระฆังกลม จากกลมกลายมาเป็นเหลี่ยม อีกทั้งขนาดขององค์ระฆังเหลี่ยมก็เล็กลง ทำให้ได้รูปทรงเจดีย์ที่โปร่งเพรียวยิ่งกว่า
วิหาร เป็นวิหารทรงล้านนา ออกแบบแผนผังอาคารเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า โครงสร้างก่ออิฐฉาบปูน กับโครงสร้างไม้ หลังคาเป็นทรงจั่วมีการซ้อนชั้นของหลังคาด้านหน้าสามชั้น หลังคามุงด้วยกระเบื้องดินเผา ภายในวิหารมีภาพวาด ที่เกี่ยวกับคติความเชื่อเกี่ยวกับพุทธศาสนาการทำดี ละเว้นความชั่ว
ด้านหลังวัดมีพระอุโบสถ อาคารที่พระสงฆ์ใช้ประชุมสังฆกรรมร่วมกัน อันได้แก่การทำสังฆกรรม บวช โดยในวัฒนธรรมล้านนา แบบอย่างของวิหารและโบสถ์มีรูปแบบที่คล้ายคลึงกัน เพียงแต่โบสถ์จะมีใบสีมา เป็นเครื่องหมายเขตบริสุทธิ์ล้อมรอบ อาคารที่เป็นตัวโบสถ์อีกชั้นหนึ่ง
ส่วนอื่นๆ ที่เหลือมีบ่อน้ำบริเวณด้านหลังเยื้องพระวิหาร มีรูปปั้นพญานาคสองตัวรอบล้อม และอีกฝั่งตรงข้ามเป็นหอไตรของไว้ที่ไว้เก็บคัมภีร์ ใบลานต่างๆ
โดยรวมแล้วต้องบอกว่าวัดสันกลางเหนือ แม้จะเป็นวัดที่ไม่ได้มีชื่อเสียงอะไร แต่ด้านในพอเข้ามาเยี่ยมชมแล้ว ก็ถือว่าเป็นวัดที่มีสถาปัตยกรรมสวยงาม และทรงคุณค่ากันเลยทีเดียวครับ