ขึ้นชื่อว่าเป็นแห่งแรกแล้ว ทุกอย่างย่อมได้รับความสนใจอยู่เสมอ
เช่นกันกับวัดในเชียงใหม่ แม้จะมีหลายแห่งที่เป็นที่สนใจของนักท่องเที่ยวอย่าง วัดพระธาตุดอยสุเทพ วัดเจดีย์หลวง วัดพระสิงห์ วัดเกตุการาม วัดพระธาตุศรีจอมทอง แต่ทั้งหมดที่ว่านั้น ต้องถอยหลบฉากหากพูดถึงกันว่าวัดไหนสร้างก่อนเพื่อน
วัดเชียงมั่น คือวัดที่กำลังจะกล่าวถึง…
วัดนี้เป็นวัดแห่งแรกของเมืองเชียงใหม่ ครานั้นพญามังรายปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ล้านนา โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 1839 ในบริเวณที่เรียกว่า เวียงเหล็ก ซึ่งเป็นบริเวณเดิมของพระราชวังของพระองค์
เมื่อครั้งสร้างเมืองเชียงใหม่ โดยมีพญางำเมือง พญาร่วง (พ่อขุนรามคำแหง) พระสหาย เสด็จมาร่วมดำเนินการสร้าง ครั้นสร้างเมืองเชียงใหม่เสร็จ พระองค์ได้พระราชทานเวียงเหล็กแห่งนี้เพื่อสร้างเป็นวัดเชียงมั่น โดยโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเจดีย์ช้างล้อม บริเวณพื้นที่หอประทับของพระองค์ โดยสิ่งสำคัญภายในวัดเชียงมั่น มีหลายสิ่งด้วยกันดังต่อไปนี้
พระวิหารใหญ่ เป็นพระวิหารทรงล้านนา สร้างขึ้นภายหลังให้ใหญ่ขึ้นเพื่อรองรับพุทธศาสนิกชน และนักท่องเที่ยวที่มีมากขึ้นในยุคปัจจุบัน ภายในประดิษฐานพระประธาน
พระวิหารเล็ก เป็นพระวิหารเดิมของวัด ภายในเป็นที่ประดิษฐาน พระพุทธรูปสำคัญคือ พระเสตังคมณี หรือพระแก้วขาว และพระศิลาปางทรมานช้างนาฬาคีรี โดยพระแก้วขาวนั้น เป็นพระพุทธรูปประจำพระองค์ของพระนางจามเทวี แห่งแคว้นหริภุญชัย ครั้งพญามังรายตีเมืองหริภุญชัย ได้อัญเชิญมาประดิษฐานที่วัดเชียงมั่น เมื่อปี พ.ศ. 2022
พระอุโบสถ ตั้งอยู่ด้านหลังพระวิหาร เป็นพระอุโบสถที่เป็นที่ตั้งของ ศิลาจารึกวัดเชียงมั่น ที่กล่าวถึงประวัติของวัดและการสร้างเมืองเชียงใหม่
เจดีย์ช้างล้อม เป็นเจดีย์ประธาน ศิลปะล้านนา ตั้งอยู่บริเวณหอประทับของพญามังราย ด้านหลังพระวิหารใหญ่ ฐานเจดีย์ประดับด้วยช้างปูนปั้น จำนวน 16 เชือก ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปะสุโขทัย ด้านหน้ามีบันไดทางขึ้นสู่ซุ้มเรือนธาตุ ราวบันไดประดับด้วยปูนปั้นรูปนาค ส่วนยอดเป็นเจดีย์ทรงระฆัง
หอไตรกลางน้ำ ตั้งอยู่ด้านหลังเจดีย์ช้างล้อม สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่เก็บรักษาพระไตรปิฎกและคัมภีร์ต่างๆ
สรุปโดยรวมแล้ว วัดเชียงมั่น ถือเป็นวัดที่มีความสำคัญในด้านประวัติศาสตร์ของเมืองเชียงใหม่ โดยมีหลักฐานเป็น ศิลาจารึกวัดเชียงมั่น ที่กล่าวถึงประวัติของวัดและการสร้างเมืองเชียงใหม่ นอกจากนี้แล้วยังมีพระพุทธรูปสำคัญคือ พระเสตังคมณี หรือพระแก้วขาว พระพุทธรูปประจำพระองค์ของพระนางจามเทวี แห่งแคว้นหริภุญชัย ที่ถูกอัญเชิญมาประดิษฐานที่วัดเชียงมั่น เมื่อปี พ.ศ. 2022
ถือได้ว่าวัดแห่งนี้ เป็นวัดที่ควรค่าแก่การศึกษาและท่องเที่ยว ทั้งในด้านประวัติศาสตร์ และสถาปัตยกรรมเป็นอย่างยิ่งครับ