เนื่องจากผมเห็นว่างานแกะสลักไม้ ที่พิพิธภัณฑ์บ้านจ๊างนัก เป็นงานแกะสลักที่โดดเด่น มีความสวยงาม และไม่ซ้ำใคร เลยอยากจะมาเล่าถึงความเป็นมาเป็นไปของงานแกะสลักที่นี้ ว่ามีขั้นตอนยังไงกันบ้าง ว่ากว่าจะออกมาเป็นงานซักชิ้นต้องผ่านกรรมวิธีอะไรซึ่งหลังจากไปดอมๆ มองๆ ตรงใต้ถุนอาคารพิพิธภัณฑ์บ้านจ๊างนัก ที่ใช้เป็นที่นั่งแกะสลัก ก็พอจะมีขั้นตอนการแกะสลักช้าง ดังต่อไปนี้
1. ออกแบบงานที่ต้องการแกะสลัก โดยวาดคร่าวๆ บนกระดาษ กำหนดขนาด และสัดส่วนของชิ้นงานตามต้องการ
2. จัดเตรียมอุปกรณ์ ได้แก่ไม้ ไม้ที่ใช้แกะสลักทั่วไป ควรเป็นไม้เนื้อแข็ง มีความแห้ง ได้แก่ ไม้สัก ไม้ขี้เหล็ก ไม้ขนุน เป็นต้น ในการนี้ ต้องตัดไม้ตามขนาดที่ต้องการ(เพิ่มเติมในบางส่วนของไม้ที่นำมาแกะสลัก ไม้ขี้เหล็กจะเป็นไม้เนื้อแข็งมาก การแกะค่อนข้างยากกว่าไม้สัก แต่ผลงานที่ออกมาจะสวยงาม และสีเป็นธรรมชาติ)
สิ่ว สิ่วที่ใช้ โดยหลักแบ่งตามลักษณะรูปร่าง ได้ 3 ประเภท แบ่งเป็นสิ่วเล็บเมือ มีขนาดใหญ่ กลาง เล็ก ทำจากเหล็กกล้า ด้ามเป็นไม้ สามารถเปลี่ยนด้ามได้ ปลายตัดเป็น รูปตัวยู ใช้เจาะ ขึ้นรูป หรือเซาะร่อง
สิ่วตัววี มีขนาดใหญ่ กลาง เล็ก ทำจากเหล็กกล้า ด้ามเป็นไม้ สามารถเปลี่ยนด้ามได้ ปลายตัดเป็น รูปตัววี ส่วนมากใช้เซาะร่องให้ลึก และใช้ทำรายละเอียด
สิ่วแบน มีขนาดใหญ่ กลาง เล็ก ทำจากเหล็กกล้า ด้ามเป็นไม้ สามารถเปลี่ยนด้ามได้ ปลายตัดแบน ใช้สำหรับเดินเส้น หรือตัดเส้น
ทั้งนี้ สล่าหนึ่งคน จะมีสิ่วคู่ใจของตัวเองหนึ่งชุด ซึ่งแต่ละคนจะให้ความสำคัญ และเก็บรักษาสิ่วของตัวเองเป็นอย่างดี ถือว่าเป็นของสูง เป็นเครื่องมือสำคัญ สิ่วบางอัน แรกใช้ยาวสักสิบนิ้ว ใช้มาตั้งแต่เป็นหนุ่มน้อย จนปัจจุบัน หนุ่มเหลือน้อย ลับคมไปมาจนเหลือความยาวแค่ครึ่งเดียวก็มี
ค้อน ค้อนที่ใช้ในการแกะสลัก ก็มีหลายชนิดด้วยกัน ดังนี้
ค้อนเหล็ก ส่วนมากทำมาจากเหล็กกล้า เอาไว้สำหรับงานชิ้นใหญ่ที่ต้องใช้แรงเยอะ เช่นงานเจาะไม้ ตอกไม้ เป็นต้น
ค้อนไม้ โดยมากค้อนไม้เป็นที่นิยมที่สุด ทำมาจากไม้เนื้อแข็งได้หลายชนิด เช่นไม้ประดู่ ไม้ชิงชัน ไม้แก่นมะขาม ส่วนไม้ที่ดีที่สุด คือ แก่นมะขาม เพราะมีความแข็ง และยืดหยุ่นสูง เวลาแกะ เช่นเดียวกันกับสิ่ว สล่ามักจะมีค้อนคู่ใจ ที่รู้น้ำหนักมือ ถึงแม้อายุการใช้งานจะไม่ยาวนานเท่าสิ่วเหล็ก แต่ก็มักจะใช้ค้อนคู่ใจเป็นเวลายาวนานจนกว่าค้อนจะสึก หรือสล่าจะตายจากค้อนไปทีเดียว
นอกจากนี้ บางคนยังใช้มือแทนค้อน ในกรณีที่ต้องการแกะในส่วนที่มีความละเอียดมากๆ เพราะสามารถควบคุมน้ำหนักมือที่ถ่ายทอดไปยังปลายสิ่วได้อีกด้วย
สำหรับผลงานที่แกะสลักเสร็จแล้ว สามารถสามารถนำไปประดับตกแต่งบ้าน สถานที่ทำงาน ร้านอาหาร สถานที่สำคัญ ได้อย่างสบาย ส่วนเรื่องราคาก็สอบถามกันได้ที่นั้นเลยครับ